ایده های خلاقانه در کلاس مجازی

قبل از پرداختن به ایده هایی خلاقانه در کلاس آنلاین با استفاده از بازی و سرگرمی در کلاس آنلاین ابتدا می خواهیم به یک پرسش مهم پاسخ دهیم؛ بازی و سرگرمی در کلاس آنلاین یک فعالیت اضافه است یا یک فعالیت مهم و ضروری؟ دنیا را بدون لذت بردن خنده و خوشحالی تصور کنید چنین وضعیتی بسیار اندوهناک به نظر می رسد معمولا افرادی که در چنین شرایطی هستند دوست دارند زندگی شان کوتاه شود‌.

نیاز به سرگرمی برای ما مدرسان اهمیت بسزایی دارد. گلسردرباره سرگرمی برای یادگیری می گوید “سرگرمی پاداش موروثی برای یادگیری است.

ما از تبار انسانهایی هستیم که بیشتر یا بهتر از دیگران آموختند. یادگیری به انسانها برتری برای بقا می دهد و نیاز به سرگرمی در ژنهای ما نهفته است.

وقتی بازی می‌کنیم چیزهایی می آموزیم.

به کودکان کم سن در بازی هایشان فکر کنید کودکان در بازی‌ها همکاری گفتگو کردند و سازگاری با دیگران را می آموزند، آنان با بازی سر از کار جهان در می آورد، زمین خوردن چه مزه‌ای دارد وقتی شاخه درختی را در زمین می‌اندازیم؟ جاذبه چگونه عمل می کند، با یک تکه چوب زمین را بکنیم تا ببینیم کرم ها کجا زندگی میکند؟

این ضرب المثل قدیمی که کارِ کودک بازی کردن است حقیقت دارد.

اما بازی کردن تنها مخصوص کودکان نیست آدم بزرگ ها نیز بازی می کنند خلاقیتی که در بازی فکر کنید به این فکر کنید که چگونه بازی کردن استرس را کاهش می دهد. آخرین باری که حسابی و بدون کنترل خندیده ای چه وقتی بوده است؟ در آن لحظه احساس شما فوق‌العاده نبود ؟ پس از آن احساس آرامش و راحتی نداشتید؟

بازی در یادگیری و سلامت جسمی و عاطفی ما نقش مهمی ایفا می کند و همچنین می تواند به این افراد ارتباط ایجاد کند سازگاری با یکدیگر نیازمند تلاش زیادی است بهترین شیوه برای آغاز داشتن چیزی سرگرم کننده است که با هم بیاموزید.

بازی اول برای کلاس آنلاین: بارش فکری

همچنانکه گفته می‌شود دوسر بهتر از یک سر است. یا در فرهنگ فارسی از بزرگان نقل است که «همه چیز را همگان دانند». به هر گروه دو عضو یا زوج شاگردان یک ورق کاغذ است که روی آن عکس مغز بدهید و از آنها بخواهید درباره موضوعی که به آنها می‌دهیم و تبادل نظر کنند و آنچه به ذهنشان می رسد یادداشت کنند.

زمان بگیرید و از آنها بخواهید ذهنشان را آزاد بگذارد و اجازه دهند تمام دانش قبلی که درباره موضوع دارند را به کار گیرند، ایده‌های جدید خود را بدون واهمه از درست یا نادرست یادداشت کنند و انتخاب‌ها گزینه ها و راه حل که سیستم خلاق شان در اختیار می‌گذارد روی کاغذ بیاورند.

این روش می‌توان برای هر موفقیتی که در آینده با آن روبرو می شوند و باید اقدام می‌کنند انجام دهند یعنی یاد بگیرند قبل از هر تصمیم یا اقدام یا تسلیم و ناامید شدن تمام گزینه ها و راه حل ها را روی کاغذ آورد و سپس اقدام عملی کنند.

انواع بازی در فضای مجازی

بازی درست یا نادرست

شاگردان بخواهید هر سه جمله در مورد خودشان بگویند: دو جمله‌ی درست و یک جمله نادرست اما شدنی. از دانش آموزان بخواهید در گروه های چهار یا پنج نفره با توافق هم بگویند کدام جمله نادرست است.

گزینه دیگر : از گروه‌ها بخواهید و جمله درست و یک جمله نادرست در مورد گروه خودشان بگویند و از گروه‌های دیگر بخواهید حدس بزنند  کدام جمله نادرست است.

راهنمائی

هرچه جمله‌های درس تکان دهنده تر باشد بهتر است.

این بهترین شیوه برای به دست آوردن اطلاعات نامتعارف در مورد یکدیگر است.

گفتگو درباره خوراکی‌ها

پاسخ پرسش‌های زیر را بنویسید و سپس یکی‌یکی پاسخ‌های خود را برای گروه بگویند.

1. یکی از غذاهای مورد علاقه شما چیست؟
2. یکی از غذاهایی که کم‌تر از همه دوست دارید چیست؟
3. چه غذاهایی را قبلا دوست نداشته‌اید اما حالا دوست دارید؟
4. چه غذاهایی را قبلا دوست داشته‌اید اما حالا دوست ندارید؟
5. چه غذایی است که بیش‌تر افراد آن را دوست دارند اما شما دوست ندارید؟
6. چه غذایی است که بیش‌تر افراد دوست ندارند اما شما دوست دارید؟

بازی جفت کردن

1. دو فهرست چهار واژه‌ای از واژه‌های تصادفی بردارید.
2. آنها را لیست “الف” و “ب” نامگذاری کنید
3. یکی از واژه‌های فهرست “الف” را بر مبنایی با واژه‌ای از فهرست “ب” نامگذاری کنید.
4. مبنای جفت کردنتان را مشخص کنید

مثال:

• فهرست الف: نان برشته، پیامبر، تراشه الکترونیک، دُم
• فهرست ب: باند فرودگاه، فرمول، آبنبات چوبی، هرم

• نان برشته و آب نبات چوبی هر دو خوردنی هستند
• پیامبر و هرم هر دو در فرهنگ باستانی و کُهن واقع شده‌اند
• دُم و باند فرودگاه هر دو مربوط به هواپیما هستند
• تراشه الکترونیک و آبنبات چوبی هر دو مور علاقه کودکان هستند
• پیامبر و باند فرودگاه هر دو حرکتی را به سوی آینده تداعی می ‌کنند

بازی پازل

1. محتوا را به دو بخش مساوی و معنادار تقسیم کنید
2. تعداد بخش‌ها را به دانش آموزان دهید
3. فرصت مطالعه به دانش آموزان دهید
4. دانش آموزان با گروه های کارشناس گفتگو می کند تا مطمئن شوند، بخش را به خوبی فهمیده‌اند
5. دانش آموزان به گروه باز می‌گردند و مطلبی را که خوانده‌اند آموزش می‌دهد.

بازی انیمشن‌ها

می توانید یک انیمیشن مفهومی و ساده را در کلاس درس نمایش دهید و سپس از شاگردان بخواهید به سوالات زیر پاسخ دهند

1. این اطلاعات چگونه به شما مربوط می شوند
2. آن‌چه اکنون آموخته اید را به زبان خودتان خلاصه کنید
3. موردی که پیش از این میدانستید و چیزی که برای شما تازه بوده را بیان کنید

مثال: در اینجا یک انیمشین مفهومی را مشاهده می کنید که می توانید راجع به باورها و اهمیت آن ها در زندگی با شاگردانتان به بحث و گفتگو بپردازید

بازی نگاه کن و بگو

می توانید یک عکس یا چند عکس را به شاگردانتان نشان دهید و به آن ها مثلا ۲۰ الی ۳۰ ثانیه زمان دهید که به آن نگاه کنند، سپس می توانید از آن ها سوالات زیر را بپرسید.

1. برای ۲۰ ثانیه به تصویر نگاه کنید
2. آنچه در تصویر دیده اید و برداشت تان از آن را  روی کاغذ بنویسید

این بازی می تواند گروهی وی ا انفرادی اجرا شود.

بازی های دسته جمعی در کلاس

بازی اول: همسایه‌های خود را می‌شناسید؟

این بازی با تشکیل دایره و نشستن روی صندلی بدون اینکه میزی میان شاگردان باشد آغاز می‌شود (حتی کیف کتاب و غیره ) داخل دایره نباشد.

میان دایره بایستید و قاعده بازی را به کلاس بگویید. شما صندلی نخواهد داشت. تعداد صندلی ها باید یکی کمتر از تعداد بازیکنان باشد.

قاعده بازی که شما برای گروه می گوید چنین است:

۱. فردی که در میان دایره قرار دارد “و همه شما این فرصت را خواهید داشت که به درون دایره بیایید” رو به یکی از افراد گروه می کند، نام او را می‌گوید و از او می پرسد 《همسایه ات را می شناسی؟》 نمونه را بازگو کنید 《محمد همسایه ات را می شناسی؟》

۲. فردی که از او سوال کردیم پاسخ می دهد 《بله》 و فرد سمت راست و چپ خود را تنها با نام به گروه معرفی می‌کند.

(نمونه‌ای را بازگو کنید. محمد می گوید: 《بله این مریم و این رضا است》 اگر اسم دوستان خود را نمی دانید اشکال ندارد می توانید آنها را بپرسید

۳. فردی که درون دایره است می‌پرسد 《 فرد دیگری هست که بخواهد بشناسی؟》 و پاسخ فردی که از او پرسیده شده نیز مثبت است.

《 بله دوست دارم کسی را بشناسم که……》

جای خالی را با کاری که دوست دارد انجام دهد، چیزی که دوست دارد بخورد، جایی که دوست دارد برود، یا چیز دیگری که از آن لذت می برد پر می شود برای مثال می‌تواند بگوید《 بله، دوست دارم کسی که شکلات دوست دارد را بشناسم.》

۴. پس از اینکه فردی با مشخصاتی که گفته می‌شود شناخته شد، او و همه‌ی افرادی که در این علاقه مشترک را دارند با شتاب به صندلی دیگری می‌روند. یک نفر در میانه‌ی دایره باقی می‌ماند و بازی دوباره آغاز می شود‌.

برای مثال

مدرس : محمد، کس دیگری هست که بخواهی بشناسی ؟

محمد : بله؟ می خواهم کسی را بشناسم که دوست دارد بسکتبال بازی کند.

(همه افرادی که بسکتبال دوستان از جای خود می‌پرند سراسیمه به سوی صندلی دیگری می‌روند و در میانه دایره در حال خندیدن باقی می ماند)

با بازی “همسایه خود را می شناسید” شاگردان افرادی را با علایق مشابه خودشان پیدا می‌کنند و مدرس موضوعاتی متفاوت برای گفتگو با دانش آموزان می یابد این بازی بسیار انرژی زایی نیز هست.

راهنمائی:

به شاگردان بگویید 《 وقتی صحبت از علاقه شما به میان می‌آید، بهتر است مسئله‌ای مطرح کنید که از افراد زیادی از آن لذت ببرند. وقتی بگویید: 《 دوست دارم افرادی را بشناسم که به خواندن ادبیات اسپانیا در قرون وسطا علاقه دارند ! 》شاید با چنین پرسشی شما در دایره تنها بمانید.

بازی دوم: درست یا نادرست

شاگردان بخواهید هر سه جمله در مورد خودشان بگویند: دو جمله‌ی درست و یک جمله نادرست اما شدنی. از دانش آموزان بخواهید در گروه های چهار یا پنج نفره با توافق هم بگویند کدام جمله نادرست است.

گزینه دیگر :

از گروه‌ها بخواهید و جمله درست و یک جمله نادرست در مورد گروه خودشان بگویند و از گروه‌های دیگر بخواهید حدس بزنند  کدام جمله نادرست است.

راهنمائی

هرچه جمله‌های درس تکان دهنده تر باشد بهتر است.

این بهترین شیوه برای به دست آوردن اطلاعات نامتعارف در مورد یکدیگر است.

یادگیری همیارانه

زمان گذاشتن برای فعالیت‌های شکل‌گیری کلاس سرمایه‌گذاری است و تنها برای ایجاد و حفظ ارتباطی مثبت با شاگردان بلکه به منظور آماده کردن شاگردان برای یکی از اثربخش ترین راهبردهای آموزشی یادگیری همیارانه.

نه‌تنها های یادگیری هم یارانه منجر به پیشرفت بیشتر و یادسپاری بلندمدت در یادگیری است بلکه نتایج زیر را نیز به همراه دارد

• سطح بالاتری از استدلال (تفکر انتقادی)
• دستیابی به نتایج بهتر (اندیشه‌ها، راهبردها و راه حل های تازه تر)
• انتقال آموخته ها از یک موقعیت به موقعیت دیگر
• گرایش مثبت به موضوعات مورد مطالعه
• زمان کمتری صرف انجام تکالیف می‌شود

جفت‌های همیار

پیش از این که شاگردان بتوانند با هم کار کنند باید با هم بودن و دوستی را بیاموزد. یکی از مشکلات یادگیری همیارانه این است که در طول دوره آموزشی شاگردان بخواهند همیشه با یک نفر هم گروهی شوند.

برای اجتناب از این مشکلات مسئله را برای کلاس توضیح دهید که در طول سال در گروه های دو و چند نفره کار خواهند کرد و اعضای این گروه ها یکی نخواهد بود گاهی با دوستان خودشان همگروهی خواهند بود و گاهی نیز با افرادی هم‌گروه می‌شود که خودشان انتخاب نمی کنند.

بازی سوم: گره خوردگی دست‌ها

این بازی چالش زاست که خنده و شوخی فراوانی به گروه می‌آورد و همچنین ایده همکاری را در دانش آموزان گسترش می دهد

1. دانش‌آموزان بخواهید در گروه های پنج، هفت یا نه نفره (فرد) حلقه تشکیل دهند.
2. از آنها بخواهید دست خود را دراز کنند و دست دو نفر دیگر را بگیرند اما نمی توان در دو دسته یک فرد را گرفت باید هر فرد دستهای دو نفر دیگر را بگیرد و همچنین می‌تواند سطح هر دو نفره کناری خود را گرفت یک دست از برکناری و یک دست دیگر از فرد دیگری
3. در انتهای ثبت یک فرد باید دست راستش را بیرون بگذارد و یک نفر دیگر دست چپ خود را به این عامل باعث می شود درس ها در هم گره بخورد و افراد در هم تنیده شود و هر کس دیگری را به سوی خود بکشد
4. حالا افراد بخواهید بدون رها کردن دستشان (به جز آن دو نفر) گره را باز کنند بنابراین افراد در یک خط صاف قرار خواهند گرفت.
5. سپس گروه بر سر این مفهوم با هم بحث کنند که چطور گاهی اوقات ما خود را در شرایط دشوار قرار می‌دهیم اما اما با صبر و شکیبایی همکاری و رهبری خوب می توانیم هر چند هم که شرایط پیچیده باشد آن را حل کنیم.

دایره بیرونی-دایره درونی

از این دایره می‌توان به منظورهای مختلف و به شیوه‌های گوناگون استفاده کرد [به عنوان آشنا سازی اعضای گروه با هم یا تیم سازی نیز می توان استفاده کرد] متعاقبا سوالات بسیار عمومی و در عین حال جذاب مثل آنچه لیست آمده است.

• کمک به شاگردان برای مرور مفاهیم درس جلسات گذشته قبل از شروع درس جدید
• تمرین یا مشق گروهی برای یادگیری گسترده تر و همچنین مشاهده فهم و دانش های متفاوت یکدیگر. مثلاً یک واژه و معنای آن را به گروه دایره بیرون بدهید و از آن بخواهید معنای آن را از طرف رو بپرسم پس از اتمام زمان به سمت راست بچرخند و این مهم این واژه را با نفر بعدی در میان بگذارند. پس از چند بار پرسیدن گروه بیرون سوالات را به گروه درونی بدهند و حالا گروه بیرون باید فهم خود را از آن واژه -سوال بگوید.
• کشف و شناسایی دانش قبلی پیش از شروع تدریس مفهوم جدید. شاگردان با هم گفتگو کنند تا ببینند در این باره چه دانشی دارند.
• افزایش مهارت گوش دادن: از گروه بخواهید درباره موضوع خاصی (می توانید موضوع را به آنها بدهید یا از آنها بخواهید در هر مورد که دوست دارند، فوتبال، سریال شب قبل، اتفاقی که در جلسه پیش افتاده، داستانی که شنیده اند و…)  با طرف روبرو صحبت کند. عضو دایره بیرونی بدون آنکه حرف بزند باید به او گوش دهد. سپس وقتی دو دقیقه تمام شد فرد گروه بیرونی باید خلاصه شنیده هایش از حرفهای نفر اول را برایش بازگو کند. فرد گروه درونی باید به فردی که حرفهایش را خلاصه کرده است گزارش بدهد که تا چه میزان گفته های او به دقت و به درستی شنیده و دریافت کرده است سپس نقش خود را عوض می کند و فرد دایره بیرون حرف می‌زند و فرد گروه درونی باید به او گوش دهد و سپس گفته هایش را خلاصه کند.

دیوار نوشته

مزیتی که این شیوه به شیوه های دیگر دارد این است که به شاگردان فرصت برخاستن و حرکت در فضای کلاس را می دهد . با کمک این فعالیت می توانید از شاگردان بخواهید برای مسائل راه حل‌هایی ارائه دهند در مورد موضوع که می‌دانند فهرستی تهیه کنند ، آموخته‌های خود در درسی خاص را مرور کنند، واژه‌ها را با جملات خودشان به کار بگیرند یا اینکه ایده بدهند.

گام های این‌ فعالیت به ترتیب زیر هستند.

1. چندین موضوع مسئله و جمله را روی برگه های بزرگی بنویسید و آنها را در مکان‌های مختلف آویزان کنید.
2. شاگردان را به گروه‌های سه یا پنج نفری تقسیم کنید و هر یک از برگها را به عنوان تکلیف به یک گروه بدهید.
3. ۳. به هر گروه زمان کافی بدهید تا کار خود را در جایی که قرار دارند کامل کنند.
4. از شاگردان بخواهید پاسخ یا راه حل های خود را روی برگه ای که به دیوار است بنویسند.‌
5. پس از پایان وقت به شاگردان علامت دهید تا با حالت چرخشی به سوی برگه دیگر حرکت کنند این کار تا زمانی که همه گروه ها به همه برگه ها پاسخ دهند ادامه پیدا می کند.

 

 

منابع: تئوری انتخاب در کلاس درس، جاناتان سی اروین | مدرسه کیفی، نشر سایه سخن