بهمن
تئوری انتخاب و واقعیت درمانی
دنیای اداراکی در تئوری انتخاب
دنیای ادارکی چیست
دنیای ادراکی تفسیر و برداشت ما از دنیای واقعی است. این دنیا عملا نمایانگر کل دانش قابل استفاده یا خاطرات موجود از کل هستی در آن لحظه است. دنیای ادراکی هیچ دو انسانی کاملا شبیه هم نیستند، بنابراین تنها راه مناسب برای کمک به تغییر شناخت های یک شخص تبادل و ارائه اطلاعات است.
در این بخش به دنیای «ادراکی» می پردازیم. در واقع «دنیای ادراکی» در مقایسه با دنیای مطلوب بسیار بزرگتر است. در واقع دنیای ادراکی تفسیر و برداشت ما از «دنیای واقعی» است و از لحاظ نظری شامل درک ما از هر آن چیزی است که مشاهده می‌کنیم.
این دنیا عملاً نمایانگر کل دانش قابل استفاده با خاطرات موجود ما از کل هستی در آن لحظه است. وقتی از «دنیای واقعی» حرف می‌زنیم منظور در واقع صحبت دربارۀ دنیای ادراکیمان است زیرا تنها راه شناخت این دنیای واقعی برای هر فرد از طریق حواس پنج گانه او و سپس طبقه بندی و ارزش گذاری آن توسط خود اوست.
به خاطر داشته باشید ما فقط از ادراک خود اطلاع داریم تمام زندگی ما در این دنیای ادراکی می گذرد به طور اساسی همزیستی ما با یکدیگر در خانواده و جامعه به دلیل درک همسان بیشتر ما از این دنیاست هر چند باید به یاد داشته باشیم به دلیل دریافت مستقل اطلاعات توسط هر یک از ما «دنیای ادراکی» هیچ دو انسانی کاملاً شبیه هم نیستند. بنابراین تنها راه مناسب برای کمک به تغییر شناخت‌های یک شخص تبادل و ارائه اطلاعات است.
در نتیجه آنچه ما واقعیت و عینیت می نامیم، نه واقعی است و نه عینی.
ما هرگز واقعی بودن هیچ موردی را نمی‌فهمیم ولی از آنجایی که هیچ راهی برای درک غیر واقعی بودن این موارد وجود ندارد همواره باور داریم که ادراک ما واقعی است.
واقعیت، عینیت، سلامت روانی، حقیقت، درست، غلط، خوب و بد فقط نمونه ای چند از اعتقاد ما به واقعی بودن مسائل است.
آنچه ما واقعیت می نامیم در بهترین حالت فقط تصورات کلی آماری چیزهایی است که به آنها باور داریم. برای مثال در زمان کریستف کلمب بیشتر مردم فکر می‌کردند زمین مسطح است و خورشید به دور آن میگردد زیرا آنها به این شکل موضوع را درک می کردند. به همین ترتیب چیزی به نام داخل یا خارج بودن توپ در بازی بیسبال وجود ندارد آنچه «داخل یا خارج» نام گرفته است، در واقع چیزی است که داور بازی در آن موقع اعلام می کند.
بنابراین تعریف دیگر واقعیت آن چیزی است که افراد صاحب قدرت و مورد قبول ما می‌گویند. زمانی که شما تلاش دارید قاضی این «واقعیت» را بپذیرد که سرعت شما در زمان رانندگی فقط شصت کیلومتر در ساعت بوده است و پلیس گشتی ادعا میکند سرعت شما را هفتاد کیلومتر در ساعت سنجیده است، ناگهان در می یابید که «واقعیت» در آنجا بر اساس آنکه قدرتمندتر است تعیین می‌شود.
این دانش از نقطه نظر آموزشی، مشاوره‌ای و مدیریت راه‌برانه کاربرد بسیار دارد. باید بدانیم که مردم همیشه بر اساس اطلاعاتی که در «دنیای ادراکی»شان وجود دارد عمل می‌کنند.
کمک به آنها برای آموختن این نکته که آنها دنیا را بدون واسطه و خالص ادراک نمی‌کنند، بلکه فیلتر ارزش گذاری و دانش کلی آنها نقش مهمی در ادراک دنیا دارد، همواره بخش بنیادین آموزش مشاوره و مدیریت راه برانه است.
برای مثال در بارۀ شخصی که سخت کار میکند ولی ترفیع نمی گیرد، باید یاد بگیرد علاوه بر تلاش بیشتر اقدامات دیگری نیز انجام دهد. مثلاً او باید به شکلی کار کند که مدیر کارهایش را به عنوان تلاش و پرکاری ادراک کند چه بخواهیم و چه نخواهیم این ادراک مدیر است که ترفیع گرفتن هر یک از ما را معین میکند.
نکات کلیدی برای یادآوری
این که جهان را چگونه می‌بینیم(ادراک می‌کنم) بستگی دارد به:
فیلتر حواس من
دیدن، شنیدن، لمس کردن، بوییدن و چشیدن
فیلتر دانشی من:
دانشی را که از واقعیت دارم
فیلتر ارزشی من:
ارزش ها و باورهایی که دارم
به طور خلاصه
دنیای اداکی:
- متشکل از: حواس ما -فیلتر دانش کلی- فیلتر ارزش گذاری
- دنیای که در آن زندگی می‌کنیم
- هنگام گفتگو آن را افشا می‌کنیم
- تنها دنیایی که می‌شناسیم
- در درون سرمان قرار دارد
- وقتی دنیای ادارکی‌مان باهم خیلی متفاوت باشد، فهم/درکمان از یکدیگر مختل می‌شود
- آشنایی با دنیای ادارکی شخص مقابل مهم است، چون به او کمک میکند رفتارهای موثرتری را برگزیند.
- بسته به اینکه چقدر فکر می‌کنیم در رسیدن به دنیای مطلوب‌مان کمک میکند، هر چیز موجود در آن یک برچسب مثبت، منفی یا خنثا به خود می‌گیرد.
- قبل از انتخاب رفتارها، با دنیای مطلوب‌مان مقایسه شده اند.
منابع: گام به گام تا مدرسه کیفی، نشر سایه سخن | راندن در جاده زندگی، نشر سخنوران | چارت تئوری انتخاب، نشر سایه سخن
درسنامه تئوری انتخاب و واقعیت درمانی
درسنامه تئوری انتخاب و واقعیت درمانی
محصولات آموزشی ویژه مشاوران و کُوچ‌ها
