ابزارهای یادگیری مشارکتی

یادگیری مشارکتی به شکلی اطلاق می‌شود که در آن فرایند یادگیری برای همه شرکت‌کنندگان به صورت فعالانه و با مشارکت بیشتر از سوی آن‌ها در جریان است. به عبارت دیگر، در یادگیری مشارکتی، شرکت کنندگان در فرایند یادگیری مشارکت موثرتری دارند و با همکاری و تبادل نظر با دیگران، فرصت برای یادگیری عمیق‌تر و دستیابی به نتایج بهتر را دارند.

یادگیری مشارکتی می‌تواند در محیط‌های آموزشی مختلفی اعم از کلاس درس، دانشگاه، محیط کار، وبینارها و سمینارها، کارگاه‌ها، آموزش آنلاین و… اعمال شود. در این روش یادگیری، شرکت‌کنندگان به عنوان یک تیم، با یکدیگر در فرایند یادگیری همکاری کرده و تجربیات، دانش، نکات، پرسش‌ها و چالش‌های خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
این روش یادگیری برای دانش‌آموزان و دانشجویان، روشی مؤثر برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، افزایش انگیزه، تقویت تفکر انتقادی و حل مسئله، افزایش خودآگاهی و خودشناسی، توسعه تعاملات اجتماعی و توسعه دانش و مهارت‌های فردی و گروهی است.

مزایای یادگیری مشارکتی برای معلمان و مدرسان

۱. افزایش تاثیرگذاری: در یادگیری مشارکتی، مدرس با همکاری شرکت‌کنندگان به جای ارائه درس و تفسیر محتوای آن، به عنوان یک راهنما و مربی به شرکت کنندگان کمک می‌کند تا بهترین نتیجه را از فرایند یادگیری بگیرند. این باعث افزایش تاثیرگذاری و موفقیت مدرس می‌شود.
۲. توسعه مهارت‌های تدریس: یادگیری مشارکتی مدرسان را وادار به پیشرفت و بهبود مهارت‌های تدریس خود می‌کند، زیرا در این روش، مدرس باید بتواند ارتباط خوبی با شرکت‌کنندگان برقرار کرده و از طریق تعاملات موثر، آن‌ها را به یادگیری ترغیب کند.
۳. افزایش خلاقیت: یادگیری مشارکتی به مدرس این امکان را می‌دهد تا با ایده‌های جدید، رویکردهای تدریسی خلاقانه‌تری برای طراحی فرایند یادگیری داشته باشد و به شرکت‌کنندگان کمک کند تا از طریق این رویکردها بهترین نتیجه را در یادگیری به دست آورند.
۴. ارتقای رضایت شرکت‌کنندگان: شرکت کنندگان در یادگیری مشارکتی به دلیل شرکت فعال در فرایند یادگیری و دستیابی به نتایج بهتر، اغلب به رضایت بیشتری نسبت به یادگیری در روش‌های سنتی دست می‌یابند. این رضایت شرکت‌کنندگان نیز می‌تواند به رضایت مدرس و افزایش تعاملات موثر با شرکت‌کن
۵. افزایش پایداری: در یادگیری مشارکتی، شرکت‌کنندگان به صورت فعال و پایدار در فرایند یادگیری شرکت می‌کنند، به عنوان مثال با مشارکت در تعیین اهداف و طراحی برنامه‌های یادگیری و نظارت بر پیشرفت خود. این باعث افزایش پایداری و ماندگاری یادگیری شرکت‌کنندگان می‌شود.
۶. تعاملات موثرتر: در یادگیری مشارکتی، مدرس برای ارتباط برقرار کردن با شرکت‌کنندگان، از روش‌های متنوعی مانند بحث، گروه کاری، بازخورد و … استفاده می‌کند. این روش‌ها باعث افزایش تعاملات موثر بین مدرس و شرکت‌کنندگان و همچنین بین خود شرکت‌کنندگان می‌شود.
۷. ارتقای تفکر سیستمیک: در یادگیری مشارکتی، شرکت‌کنندگان باید به صورت سیستمیک و در قالب یک سیستم فکر کنند و با همکاری با سایر شرکت‌کنندگان و مدرس، به راه‌حل‌های جامع و کارآمد برای حل مسائل و مشکلات برسند. این باعث ارتقای تفکر سیستمیک و حل مسئله شرکت‌کنندگان می‌شود.
در کل، یادگیری مشارکتی برای مدرسان مزایای بسیاری دارد که به افزایش تاثیرگذاری، توسعه مهارت‌های تدریس، افزایش خلاقیت، ارتقای رضایت شرکت‌کنندگان، افزایش پایداری، تعاملات موثرتر و ارتقای تفکر سیستمیک منجر می‌شود.

یادگیری مشارکتی نه تنها برای مدرسان، بلکه برای شاگردان و کلاس درس نیز مزایای بسیاری دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

۱. افزایش تعاملات و همکاری: در یادگیری مشارکتی، شرکت‌کنندگان به صورت فعال و همراه با یکدیگر در فرایند یادگیری شرکت می‌کنند، این باعث افزایش تعاملات و همکاری بین شاگردان و کلاس درس می‌شود.
۲. ارتقای مهارت‌های اجتماعی: در یادگیری مشارکتی، شاگردان با همکاری و تعامل با دیگران، مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود می‌بخشند. این مهارت‌ها شامل تعامل اثربخش، همکاری، برقراری ارتباط و حل مسئله با دیگران است.
۳. افزایش تمرکز و علاقه‌مندی: یادگیری مشارکتی با استفاده از روش‌های فعال و مشارکتی، موجب افزایش تمرکز و علاقه‌مندی شاگردان به درس می‌شود.
۴. ارتقای مهارت‌های تفکری: یادگیری مشارکتی، شاگردان را به تفکر سیستمیک و تفکر انتقادی ترغیب می‌کند و باعث ارتقای مهارت‌های تفکری آن‌ها می‌شود.
۵. حفظ اطلاعات بیشتر: به دلیل فعالیت‌های گروهی و مشارکتی، شاگردان در یادگیری مشارکتی بهتر می‌توانند اطلاعات را حفظ کنند و به یادگیری دائمی دست پیدا کنند.
در کل، یادگیری مشارکتی برای شاگردان و کلاس درس مزایای بسیاری دارد که به افزایش تعاملات، ارتقای مهارت‌های اجتماعی، افزایش تمرکز

معلم در یادگیری مشارکتی نقش مهمی دارد. او باید از ابتدا به شیوه یادگیری مشارکتی متمرکز شود و با استفاده از روش‌های متعدد، به شاگردان خود این شیوه را آموزش دهد. برخی از نقش‌های مهم معلم در یادگیری مشارکتی عبارتند از:

۱. تدوین استراتژی‌های یادگیری مشارکتی: معلم باید با توجه به شرایط کلاس و شاگردان، استراتژی‌های متنوعی را برای یادگیری مشارکتی ارائه کند و به شاگردان کمک کند تا این استراتژی‌ها را درک کنند و به درستی اجرا کنند.
۲. برگزاری فعالیت‌های مشارکتی: معلم می‌تواند با برگزاری فعالیت‌های گوناگونی مانند گروه‌بندی، بحث و گفت‌و‌گو، بازی‌های گروهی و…، این امکان را برای شاگردان فراهم کند تا با همکاری و تعامل با دیگران، یادگیری کنند.
۳. تشویق به مشارکت: معلم باید شاگردان را تشویق کند تا به صورت فعال در فرایند یادگیری شرکت کنند و با همکاری و تعامل با دیگران، دانش و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند.
۴. بررسی و ارزیابی عملکرد شاگردان: معلم باید عملکرد شاگردان را بررسی کند و در صورت نیاز، با آن‌ها به صورت فردی یا گروهی مشورت کند تا بهبود عملکردشان در یادگیری مشارکتی را به دست آورند.

اهمیت و ضرورت یادگیری مشارکتی
یادگیری مشارکتی به عنوان یک شیوه یادگیری فعالانه، در جوامع آموزشی مختلف، اهمیت و ضرورت بسیاری دارد. برخی از اهمیت‌های یادگیری مشارکتی عبارتند از:

۱. توسعه مهارت‌های ارتباطی: یادگیری مشارکتی باعث توسعه مهارت‌های ارتباطی در شاگردان می‌شود. شاگردان با همکاری و تعامل با دیگران، مهارت‌های مختلفی مانند گوش دادن، صحبت کردن، مذاکره کردن و… را درک و تقویت می‌کنند.

۲. تقویت مهارت‌های اجتماعی: یادگیری مشارکتی باعث تقویت مهارت‌های اجتماعی شاگردان می‌شود. شاگردان با همکاری و تعامل با دیگران، مهارت‌های مختلفی مانند همکاری، توافق، احترام متقابل و… را درک و تقویت می‌کنند.

۳. ایجاد محیط یادگیری مثبت: یادگیری مشارکتی باعث ایجاد محیط یادگیری مثبت و دوستانه می‌شود. شاگردان با همکاری و تعامل با دیگران، احساس رضایت و خوشبختی بیشتری در فرایند یادگیری دارند.

۴. توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی: یادگیری مشارکتی باعث توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی در شاگردان می‌شود. شاگردان با مشارکت در فعالیت‌های گوناگونی مانند بحث و گفت‌وگو، تفکر انتقادی خود را تقویت می‌کنند.

۵. افزایش تعامل میان شاگردان و معلم: یادگیری مشارکتی باعث افزایش تعامل میان شاگردان و معلم می‌شود